Nota van aanbieding

Wierden, 1 oktober 2024
Aan de raad
Nota van aanbieding bij de begroting 2025

Geachte leden van de raad,

Hierbij bieden wij u de programmabegroting 2025 aan. De begroting is tot stand gekomen in een tijd waar we te maken hebben met veel onzekerheden en uitdagingen zowel op mondiaal als nationaal niveau. De wereld verkeert in een turbulente tijd met geopolitieke spanningen, economische instabiliteit en klimaatveranderingen die ons dagelijks leven beïnvloeden. De gevolgen zijn voelbaar in onze eigen samenleving en deze brengen voor onze gemeente grote uitdagingen met zich mee.

De voorliggende begroting sluit volledig aan op de door de gemeenteraad vastgestelde Nota Meerjarenbeleid 2025-2028 (NMB). Ook de bij de behandeling van de NMB en Bestuursrapportage 2024 door uw raad genomen besluiten zijn verwerkt in de voorliggende begroting.

Het Rijk heeft in de afgelopen jaren steeds meer taken en verantwoordelijkheden bij gemeenten neergelegd zonder dat hier voldoende structurele financiële middelen tegenover staan. De decentralisaties op het gebied van jeugd en Wmo brengen een steeds grotere druk op onze begroting met zich mee en omdat voldoende middelen van het Rijk uitblijven zijn we genoodzaakt steeds meer eigen middelen aan te spreken om aan onze wettelijke en maatschappelijke verplichtingen te voldoen. Daarnaast willen we investeren in verduurzaming van vastgoed,  de energietransitie, klimaatadaptatie en woningbouw. Ook zullen we moeten blijven investeren in onderwijshuisvesting om te zorgen voor een veilige en moderne leeromgeving voor onze kinderen. Investeringen die we heel graag willen doen maar die ernstig bemoeilijkt worden door onze komende financiële situatie.

De begroting 2025 is weliswaar nog sluitend maar vanaf 2026 zien we forse tekorten ontstaan. De door het Rijk doorgevoerde korting op het gemeentefonds leidt tot negatieve begrotingsuitkomsten en zorgen over de toekomst. De septembercirculaire, die in deze voorliggende begroting is verwerkt, brengt nagenoeg geen verandering. We zullen daarom bij het Rijk aandacht blijven vragen voor de disbalans tussen taken en verantwoordelijkheden en de middelen die daarvoor beschikbaar worden gesteld.

Nog niet alle gewenste en noodzakelijke investeringen zijn verwerkt in het meerjarenperspectief bij de begroting. Dit onderstreept de noodzaak om scherp aan de wind te moeten blijven zeilen. We moeten ons ervan bewust zijn dat niet alles meer mogelijk is en kritisch moeten kijken naar onze inkomsten en uitgaven. Waarbij het oppakken van nieuwe ambities en noodzakelijke investeringen bemoeilijkt wordt door de koers die het Rijk vaart. Om onze gemeente zelfstandig en financieel gezond te houden zullen wij ook stappen moeten zetten.

Wij zijn daarom dit jaar op de achtergrond gestart met de voorbereiding van een traject om Wierden financieel gezond te houden. Een aantal maatregelen zijn financieel technisch van aard en leveren een structureel voordeel op. Deze maatregelen zijn al in de begroting 2025 verwerkt.

Om in de toekomst ruimte te creëren voor noodzakelijke investeringen en om ons huishoudboekje en onze voorzieningen op orde te houden, zullen we echter stappen moeten zetten. Dit doen we door zowel naar onze inkomsten als naar onze uitgaven te kijken. In deze begroting stellen wij dan ook voor om ons zelf een taakstelling op te leggen van € 400.000 en tegelijkertijd ook een OZB verhoging van € 200.000 door te voeren, naast de inflatiecorrectie. Daarbij kijkend naar het niveau van ons omringende vergelijkbare gemeenten, kunnen we concluderen dat we met OZB laag zitten.

In de begroting delen wij met u de eerste 2 fasen van de stappen omtrent financieel gezond Wierden. In het voorjaar 2025 komen wij met een totaal plan hoe wij onze gemeente financieel gezond kunnen blijven houden in de toekomst. Op dat moment zullen wij ook meer duiding geven hoe wij de taakstelling van € 400.000 per 1 januari 2026 gaan inzetten. Deze taakstelling is nog niet verwerkt in de begroting. Daarmee blijft zichtbaar dat alle gemeenten te maken hebben met een negatief meerjarenperspectief. Geen eenvoudige opgave gezien alles wat op ons afkomt maar noodzakelijk om ons voorzieningen niveau op orde te houden.
Door de koers die het Rijk vaart echter helaas onontkoombaar.

Financieel

De begroting 2025 en het meerjarenperspectief 2026 - 2028 geven het volgende beeld:  

Verklaring + is tekort  -/- overschot

Voorstel

1. De Programmabegroting met Nota van aanbieding 2025 vast te stellen;
2. De in bijlage 8 genoemde subsidieplafonds vast te stellen;
3. Het batig saldo in 2025 te storten in de algemene reserve;
4. Om naast de budgetten, welke vermeld staan in de jaarschijf 2025 vanuit de Nota Meerjarenbeleid (NMB) 2025-2028 (zie bijlage 7) en de aangenomen amendementen bij de behandeling van deze NMB ook de volgende budgetten beschikbaar te stellen voor:

• Klimaatinstallatie zaal 1, 2 en 3 sporthal De Zomp  € 23.775 structureel;
• Aanvullende subsidiëring voorveld € 32.800 structureel;
• Implementatie Geo-suite € 75.000 eenmalig;
• Aanvulling startersleningen € 210.000, structurele last € 7.350;
• Bijdrage Regio FM structureel € 3.750;
• Week van respect € 1.500 structureel (motie K, behandeling NMB 2025-2028);

5.   De volgende bedragen te onttrekken aan reserves ter dekking van de kapitaallasten
      KC Scholen Enter:

• aan de reserve IHP € 4.973.000;
• aan de reserve Corona €465.000;
• aan de reserve Energiecrisis € 600.000;
• aan de algemene reserve € 916.000.

6.   De OZB tarieven, naast de reguliere inflatoire aanpassingen, extra te verhogen met voor
      woningen 3% en voor niet woningen met 6%;
7.   De Reserve opvang ontheemde Oekraïners te herbestemmen tot de Reserve urgente
      huisvesting voor inwoners en tijdelijke huisvesting voor nieuwkomers.

Burgemeester en wethouders van Wierden,

de secretaris,                   de burgemeester,

Marcel Klos            Doret Tigchelaar